Test jouw kennis van burn-out preventie

Als werknemer je werktijd zelf bepalen heeft echt voordelen. Dat blijkt uit het recente promotie-onderzoek van dr. Hylco Nijp. Werknemers die hun werktijd flexibel kunnen bepalen voelen zich namelijk beter en zijn gemotiveerder. Uit het onderzoek blijkt dat veel Nederlanders meer controle over hun eigen werktijd willen hebben dan dat ze op dit moment hebben. Ook blijkt dat die controle voor veel groepen nog moeilijk te realiseren is.

One size fits all?

Het stads- en streekvervoer is een voorbeeld van een sector waarin werktijden op grote schaal zijn geregeld in collectieve dienstroosters. De dienstverlening wordt op de minuut aangeboden en een minutieuze uitvoering van wat op de tekentafel is bedacht is noodzakelijk. De te rijden dienstregeling wordt sinds jaar en dag vertaald naar diensten voor chauffeurs en trambestuurders, die met stringente regelgeving en na uitvoerig geformaliseerd overleg worden gegroepeerd tot goed op uren sluitende roosters voor een langere periode. Vanzelfsprekend wordt in het overleg over de roosters gesproken over een goede balans in alle roosters, over een eerlijke verdeling van de zwaarste diensten, over een zo groot mogelijke regelmaat en voorspelbaarheid in het rooster.

Een collectief rooster past niet meer

Alle inspanningen ten spijt blijft het collectieve dienstrooster echter altijd confectie:  ruilingen en mutaties zijn al jaren het bewijs dat dit kostuum “niet iedereen altijd past”. Niet omdat het niet goed genoeg is gemaakt, niet omdat er niet goed genoeg is overlegd, maar omdat een collectief rooster dat langere tijd geldig is simpelweg nooit passend kan zijn voor iedere individuele medewerker. En het gekke is: zo’n langlopend collectief rooster past ook de bedrijven zelf steeds minder goed. De markt vraagt om een voortdurend flexibel inspelen op veranderingen in de vraag naar vervoer, ten gunste van de reizigers.

De praktijk is weerbarstig

“Dat is dan geregeld”, zult u zeggen. “Die belangen kunnen goed met elkaar worden verbonden. Een beetje meer flexibiliteit voor de bedrijven en dan ook voor de medewerkers. Win-win”. Zo makkelijk gaat dat echter niet. Met een meer individuele vorm van roosteren verandert er veel in de zeggenschap binnen de bedrijven, in de rol van het collectief sociaal overleg en wellicht ook in arbeidsvoorwaardelijke zaken. De gemiddelde leeftijd in de sector is heel hoog, net als het aantal dienstjaren en de organisatiegraad. Het is een sector waarin sommige collectieve afspraken stevig in beton zijn gegoten. En dus is het wachten op een echte doorbraak. Bijvoorbeeld vanuit geslaagde kleinschalige pilots rond “werken naar wens”, waarvan de positieve effecten voorzichtig kunnen worden doorvertaald naar bredere afspraken. Of door een blik op Vlaanderen, waar “personeelsvriendelijk plannen” onder buschauffeurs op grote schaal al zo’n 5 jaar succesvol wordt toegepast. Men vindt het echter lastig om bestaande, vertrouwde methodieken te vervangen door nieuwe onzekerheden.

Huidige roosters verbeteren

Wellicht helpt een andere invalshoek bij het overwinnen van deze drempelvrees. Minder kijken naar complicaties die de veranderingen in de toekomst met zich zouden meebrengen, meer kijken naar het hier en nu. Door niets te veranderen wordt de bestaande situatie immers gehandhaafd. Ook dat is een keuze. Hoe wenselijk is die, als we bijvoorbeeld kijken naar duurzame inzetbaarheid van de vergrijsde groep medewerkers die langer “mee” moet tot het pensioen? Welke lessen kunnen worden getrokken uit analyse van ziekteverzuim, gezondheidsklachten en medewerkerstevredenheid? In hoeverre worden de ontworpen roosters van tevoren beoordeeld op gezondheidsrisico’s op korte en lange termijn? En worden de uiteindelijk gelopen roosters achteraf ook geëvalueerd op dezelfde criteria, mogelijk mede in combinatie met analyse van gezondheidsklachten en verzuim?

Gezondheid van roosters is meetbaar

Meten is weten. De Rooster Risico Profiel Analyse van Déhora helpt de directe en indirecte risico’s voor de fysieke en sociale gezondheid van roosters te evalueren op wetenschappelijk gefundeerde wijze. Een mooi en objectief hulpmiddel om met management, roostermakers, HRM en medezeggenschap samen te kijken hoe het vandaag en morgen al beter kan als het gaat om gezonde werkroosters. Nu al gezonder roosteren binnen bestaande methodieken, morgen op weg naar nog beter!