Nachtwerk is geen eitje. Daarom laten we in de maand april een aantal medewerkers aan het woord die op regelmatige basis nachtdiensten draaien. De nachtwerker aan het woord deze keer is Anne. Anne is 55 jaar en werkt sinds haar 17de in de zorg. Momenteel werkt ze, al jaren en met veel plezier, in een hospice in Eindhoven.
Hoe lang werk je al nachtdiensten?
Vanaf oktober 2008 heb ik bijna alleen ‘s nachts gewerkt, met een gemiddelde van 15 tot 17 nachten per maand. Soms nog meer. Dus dat is dit jaar alweer 10 jaar. Daarvoor heb ik 7 jaar in een verzorgingstehuis als teamleider en planner gewerkt en in de thuiszorg ook als planner. In die jaren heb ik overdag gewerkt. Vanaf mijn diplomering heb ik overigens een voorkeur gehad voor avond- en nachtwerk en ik heb deze diensten ook meestal gewerkt. Veel meer dan dat ik dagdiensten heb gewerkt.
Hoe ziet een nachtdienst er voor jou uit?
Doorgaan werk ik vanaf 23.00 uur tot 7.00 uur. Op mijn afdeling werk ik alleen. Mijn diensten zijn volgens een vast rooster en in samenspraak met mijn werkgever. In 4 weken werk ik 11 nachten vast en ik doe meestal 3 tot 4 diensten extra op basis van vooraf ingeplande invaldiensten.
Hoe ervaar je werken in de nacht?
Het is zo gegroeid, eerst deed ik minder vast en meer inval, gaandeweg kon ik vaste nachten krijgen en kwam ik op dit schema uit. Voor mij werkt het prima en is 3x per maand een vaste zondag werken geen probleem, grootste deel van die dienst is immers op maandag. Soms heb ik een zware werkweek gehad met veel fysieke belasting en dan is 2 vrije nachten in het weekend wat aan de korte kant. Maar dit schema kan ik goed combineren met mijn privéleven. En ik ervaar het meestal als positief omdat ik in principe altijd op vrijdag en zaterdag vrij ben tenzij ik zelf kies voor invalwerk. Wel ervaar ik mijn werk regelmatig als mentaal zwaar omdat ik met terminale cliënten (en hun familieleden) te maken heb. Na een paar intensieve nachten op fysiek en/of mentaal vlak is 2 vrije nachten aan de korte kant. Na een rustige week of een paar rustige nachten waarin bewoners/cliënten nog geen extra zorg nodig hebben ben ik, zodra ik na mijn laatste nacht ‘s middags opsta, voldoende uitgerust om van mijn weekend te genieten.
Hoe blijf je gezond bij nachtwerk?
Ik hou mijn gezondheid goed in de gaten. Mijn voedingskeuze is gezond en ik zal ‘s nachts op het werk niet snoepen. Dat gevaar ligt soms wel op de loer als je alleen werkt en er altijd lekkere dingen of een grote pot drop aanwezig zijn. Mijn afspraak met mezelf is niets snoepen en geen koekjes op het werk. Ik eet wel yoghurt, bruin brood met gezond beleg en fruit. Op weg naar huis altijd een appel om wakker te blijven. Daarnaast wandel en fiets ik veel. Ook probeer ik ervoor te waken dat ik voldoende slaap krijg en zorg ik ervoor dat ik naast mijn werk mijn sociale contacten onderhoud en leuke dingen blijf doen.
Wat zijn voor jou de voordelen van nachtwerk?
De stilte van de nacht ervaar ik als prettig, minder prikkels, minder hectiek om mij heen, minder overleg dan overdag en geen telefoon die de hele dag door gaat. Mijn werk maakt de nachten bijzonder omdat ik altijd met mensen omga die komen te overlijden. De nacht wordt door hen dan ook vaak als zwaar, angstig en lang ervaren. Een vast gezicht in de nacht die dat snapt en daar op in kan spelen kan veel toevoegen voor hen in de ondersteuning van het hele stervensproces. Dit maakt het contact met cliënten erg bijzonder. Privé komt het werken van nachtdiensten ook goed uit. Ik hou tijd over om in de middag naar buiten te gaan. Afspraken bij de tandarts, kapper etc. kunnen dan makkelijk gemaakt worden. En er staat financieel ook iets tegenover, namelijk onregelmatigheidstoeslag volgens de CAO.
Wat zijn voor jou de nadelen van nachtwerk?
Een verstoord bioritme en fysieke ongemakken door fysiek zwaar werk (hier heb ik meer last van naarmate ik ouder word). De impact die het kan hebben op je sociale leven. Wat ik ook lastig vind, is het feit dat je bij onze organisatie alleen in de nacht werkt. Onze cliënten kunnen soms erg onvoorspelbaar en zelfs agressief gedrag vertonen wat het erg lastig maakt als er geen collega is waarop je terug kunt vallen. Verder heb ik ook last van geheugenproblemen na te weinig slaap. Er is regelmatig onbegrip vanuit de omgeving voor de (fysieke) belasting die nachtwerk met zich meebrengt. Ontregeld raken in dag en tijd, vergeten wat voor dag het is, na een hele serie nachten. Zonder agenda kan ik dus niet functioneren. Ten slotte is er nog de mentale belasting doordat ik continu werk met mensen die komen te overlijden. Vaak zijn dit wat oudere mensen maar soms ook jonge. Dat hakt er wel in. Kortom, het draaien van nachtdiensten mag zeker niet worden onderschat!
Heb je tips voor andere nachtwerkers?
Mocht je in een soortgelijke organisatie als ik werken, blijf dan positief en dankbaar voor het feit dat je aan de andere kant van het bed staat. Tel je zegeningen. Zorg goed voor je eigen welzijn, zowel fysiek als mentaal. Leg in de omgeving uit dat nachtwerk echt iets van je vergt. Probeer werk en vrije tijd in balans te houden. Probeer waar mogelijk powernaps te nemen. Stel grenzen. Als je vrij bent, probeer dan werk e-mails te vermijden. Vrij is vrij. Waak ook voor overbelasting door bijvoorbeeld mantelzorg en zorg goed voor jezelf.
