De coronacrisis vraagt veel van ons allen. Bij de ene medewerker ligt het werk stil, terwijl de andere medewerker lange dagen werkt en overuren maakt. In deze tijd is het zeer belangrijk dat medewerkers gezond blijven en op de lange termijn fit aan het werk kunnen blijven. En daarnaast de sociale activiteiten kunnen uitvoeren.
En dat is precies waar de Nederlandse Arbeidstijdenwet (ATW) op is gebaseerd: veiligheid, gezondheid, welzijn en de combineerbaarheid van arbeid en zorg. Binnen deze wet kun je op korte termijn veel werken, mits je op lange termijn weer binnen het acceptabele blijft. De definities van veel werken, lange termijn en acceptabel, staan in de ATW gedefinieerd. Ook wanneer je ervan mag afwijken, bijvoorbeeld in een tijd van coronacrisis. In onderstaande blog geven wij aan wat je als werkgever kunt regelen.
De ATW geeft uiterste grenzen aan. ‘Normaliter’ zijn die grenzen ruim genoeg en komen deze alleen in gevaar bij lange diensten, lange weken en veel overwerk. En dat is momenteel juist de situatie in sommige beroepsgroepen. Download de app ATWeetje.nl via je appstore of raadpleeg www.arbeidstijdenwet.nl.
ATW buiten werking zetten
De ATW kan bij een ramp voor een bepaalde beroepsgroep, voor een bepaalde (korte) periode niet van toepassing worden verklaard. Een crisis is juridisch gezien geen ramp en kan daarom niet een ATW niet van toepassing laten verklaren. Binnen een crisis kan een bestuurlijk orgaan wel een bepaalde situatie tot ramp bestempelen en daarbij een beroepsgroep voor een (korte) periode ontheffen van de ATW.
Maximale arbeidstijden
Je kunt niet afwijken op de maximale arbeidstijden, zoals arbeidstijd per dienst, nachtdienst of per week. Je kunt wel – dat kan altijd al – met verlengde nachtdiensten werken, afspraken maken over de maximale arbeidstijd per 4 weken en je kunt collectief afspreken dat je de referentieperiode bij de maximaal gemiddeld 48 uur per week verlengd van 16 weken naar maximaal 52 weken. Hierdoor kun je in een langere periode meer arbeidstijd maken dan gemiddeld 48 uur per week, zolang je in 52 weken maar weer maximaal gemiddeld op 48 uur arbeidstijd per week zit.
Minimale rusttijden
Je kunt – zoals altijd – indien de aard van de arbeid dit noodzakelijk maakt, de dagelijkse rust of de narust na een nachtdienst eenmaal per 7×24 uur inkorten naar minimaal 8 uur rust. Wij vinden de corona-crisis een legitieme reden om dit te doen. Wij adviseren wel om dit af te stemmen met de medezeggenschap. Je kunt niet afwijken van wekelijkse rustregels, maar je kunt wel de uiterste randen hiervan opzoeken. Wat pauzes betreft, adviseren wij om medewerkers in lange diensten of lange weken meer pauze te geven dan wat wettelijk minimaal is voorgeschreven, maar als het moet kun je collectief pauzes inkorten. Wij raden dit echter af, aangezien medewerkers juist nu voldoende hersteltijd nodig hebben, ook tijdens hun dienst. Rust op zondagen kan in overleg worden teruggebracht naar nul zondagen vrij van arbeid per 52 weken, bij akkoord van de medewerker.
Nachtdiensten
Zoals aangegeven kunnen nachtdiensten – in beperkte mate – verlengd worden, dat kan altijd al. Ook kun je de narust na een niet-verlengde nachtdienst eenmaal per 7×24 uur inkorten tot minimaal 8 uur rust. Voor het aantal nachtdiensten geldt gewoon de ATW. Wij raden iedereen aan om het werken in de nacht zo veel mogelijk te beperken en zeker nu alleen gezonde en fitte medewerkers in te zetten. Zorg dat zij voldoende rust hebben en in deze tijd meer pauze nemen dan het wettelijk minimum.
Consignatie
Voor consignatie geldt altijd de ATW. Er is geen afwijking mogelijk bij een crisis. Binnen de kaders van de ATW is het wel mogelijk om gemiddeld 45 uur per week arbeidstijd te hebben (per 16 weken), indien na elke laatste nachtelijk oproep 8 uren rust wordt genoten voor de volgende middernacht.
Bijzondere beroepsgroepen
Nederland kent Arbeidstijdenbesluiten (ATB), voor bepaalde situaties en bepaalde beroepsgroepen, zoals: artsen, brandweer en verloskundigen. Raadpleeg deze ATB via https://www.arbeidstijdenwet.nl/arbeidstijdenbesluit/
Bijzondere situaties
In deze ATB staan ook bijzondere situaties beschreven, zoals Noodzakelijke werkzaamheden, Langere nachtdienst in het weekend, Lange nachtdienst buiten het weekend en Verlenging referentieperiode naar 52 weken. Spreek dergelijke regelingen af in een (tijdelijke) collectieve regeling.
Voor vragen over de ATW of een vrijblijvend gesprek kun je contact met ons opnemen via het telefoonnummer: +31 (0) 20 404 40 42
Mogelijk ook interessant voor u:
Arbeidstijden moeten met de tijd mee!
Het gros van de arbeidstijden in Nederland kenmerkt zich nog steeds door het ‘9 tot 5’ patroon. Het is een praktijk die, qua vorm, in feite teruggaat naar het begin van de Industriële Revolutie midden 18de eeuw. Inmiddels is de samenleving ingrijpend gewijzigd. En met de huidige turbulente ontwikkelingen worden de eerste haarscheurtjes in het bolwerk van de traditionele arbeidstijden zichtbaar. Het is de hoogste tijd voor duurzame, flexibele en ‘culture proof’ arbeidstijden!
