Een week consignatie draaien, naast je normale werk overdag: het komt in Nederland veel voor. Denk bijvoorbeeld aan de storings- en wachtdiensten van servicemonteurs of weginspecteurs. Overdag werken zij aan onderhoudsklussen, uitvoeringsprojecten of installatiewerk en eens per zes weken zijn zij tevens een week oproepbaar voor storingen en calamiteiten. Onderzoek toont aan dat de meeste mensen het liefst zouden stoppen met consignatie zodra dat kan. In deze blog belichten wij graag de mogelijkheden om consignatie minder zwaar te maken en geven wij 6 tips om ervoor te zorgen dat iedereen zo lang mogelijk gezond en fit blijft.
Is een week lang consignatie handig?
Vanuit planningsoogpunt is het handig om een week lang dezelfde mensen in de wachtdienst te hebben; iedereen weet wie er op dienst is, wie back-up is en men is op de hoogte van de werkzaamheden van de vorige nacht. Er zijn minder overdrachtsmomenten en je kunt gemakkelijker een week ruilen met een collega. Het betekent bovendien dat je vijf weken lang geen consignatie hebt. “Even doorbijten, thuis een week niets waard zijn en dan weer vijf weken blij zijn.” Het is werk dat gedaan moet worden, zodra er een melding binnenkomt. Je werkt vaak in hetzelfde team en dat geeft een vertrouwd ‘wij’-gevoel. Een week lang consignatie kan dus handig zijn.
Wij zien dat de meeste consignatieweken starten op maandag of vrijdag. Het voordeel van starten op maandag is dat de medewerkers na een vol weekend klaar zijn met hun consignatie. Wij zien ook geregeld dat de maandag na het consignatieweekend een roostervrije dag wordt ingepland om even tot rust te komen. In onderstaand rooster start een medewerker in week 1 op vrijdag na de werkdag met consignatie en eindigt de consignatie de vrijdag in week 2 van zijn werkdag.
Klik om te vergroten
Oranje gearceerd = consignatie
Vanuit gezondheidsoogpunt raden we een weeklang consignatie echter af. Een belangrijke reden hiervoor is dat wij merken dat medewerkers tijdens de consignatieweek vaak meerdere nachten worden opgeroepen en in het weekend op zaterdag of zondag behoorlijk wat uren werken. Echt tot rust komen zij niet. Wij krijgen vaak de feedback dat medewerkers een weeklang op hun tandvlees lopen.
Bovendien toont onderzoek aan dat consignatie impact heeft op de slaapkwaliteit. Naarmate men ouder wordt, neemt de slaapkwaliteit af. Men kan een slechte nacht steeds moeilijker inhalen en er ontstaat een opstapeling van vermoeidheid. Ervan uitgaande dat het werk gedaan moet worden, rijst dus de vraag of het niet beter is je medewerkers voor kortere perioden te consigneren.
Welke alternatieven voor een week consignatie zijn er?
Er zijn organisaties die alternatieven verkennen. Maar medewerkers zijn over het algemeen gewend aan de week-consignatie en vinden het prettig om vijf weken geen consignatie te hebben. Overstappen naar een alternatief kent daardoor veel weerstand. Toch kan je in kleine stappen de consignatieperioden verkorten. Wij zien een aantal mogelijkheden: tweemaal een halve week, tweedaagse consignatie of zelfs losse consignatiedagen.
Vaak beleeft men de weekendconsignatie anders dan de consignatie ’s nachts. Het weekend kent incidenteel werk overdag, in de avonden en soms ’s nachts, terwijl doordeweeks de oproepen in de nacht je slaaprust verstoren naast je gewone dagdienst. Daarom kan het handig zijn om deze twee consignaties uit elkaar te halen. Een voorbeeldrooster is: in week 2 doordeweeks en in week 5/6 in het weekend:
Klik om te vergroten
Dit alternatief is ook nog steeds goed te plannen, en is na een periode van zes weken al redelijk ingeburgerd bij de monteurs en de planafdeling. Het kan echter nog steeds zo zijn dat in week 2 je vier nachten uit je slaap wordt gehaald en je alsnog moe bent en minder fit aan het eind van de week.
Wij raden daarom aan om een van de twee onderstaande alternatieven uit te proberen tijdens een pilotperiode. Na een half jaar kan worden geëvalueerd hoe dit bevalt en of alles goed is in te plannen. Onze ervaring is dat planners moeten wennen. Maar dat na een paar weken de medewerkers al meer rust ervaren en meer tevreden zijn met de een of twee nachten achter elkaar oproepbaar zijn. Daarna kunnen zij weer goed slapen.
In onderstaande roosters hebben de medewerkers doordeweeks een of twee nachten consignatie en hebben zij in week 5/6 het consignatie-weekend.
Klik om te vergroten
Zeker de eerste weken na ingang van het nieuwe rooster is het voor de medewerkers wennen dat zij elke week (of om de week) een nacht consignatie hebben. Dit voelt als ‘continu schakelen’. Maar de winst van het snel herstellen en niet een hele week moe zijn weegt daar zeker tegenop.
Welke ruimte biedt de Nederlandse Arbeidstijdenwet (ATW)?
De termen consignatie, evenals bindings-, storings- en wachtdiensten, vallen onder de ATW. We belichten daarom in dit blog ook graag welke ruimte de ATW biedt tot het minder zwaar maken van consignatie. Het antwoord is: veel en weinig.
Vanuit de rustregels is er veel ruimte, want het hebben van consignatie en zelfs de oproepen hieruit, doorbreken je dagelijkse en wettelijke rust niet. Dat komt doordat de ATW ervan uitgaat dat de oproepen voor onvoorziene gevallen nodig zijn en dat je dus nauwelijks werkt tijdens je consignatie. Per vier weken mag je daarom twee weken geconsigneerd zijn. De getoonde alternatieven (consignatiepatroon) voldoen wettelijk aan de rustregels (ondermeer wekelijkse en dagelijkse rust).
Vanuit de maximale arbeidstijdregels is er weinig ruimte. Zeker als de medewerkers al 38 of 40 uur werken tijdens de normale diensten. Afhankelijk van het aantal nachtelijke consignatie is de toegestane maximale arbeidstijd 48 of 40 (uitzondering naar 45) uur gemiddeld per week. Daar is dus minder ruimte. Je kunt je voorstellen dat een medewerker met een contract van 40 uur (in een normale werkweek) niet veel extra uren kan maken. Zeker niet als de reistijd meetelt als wettelijke arbeidstijd. Met een beetje pech maakt een medewerker gemiddeld 45 uur arbeidstijd per week (40 uur met werk en 5 uur met reistijd) waardoor er geen uren overblijven om nog tijdens consignatie te werken.
Als dat het geval is, zal er compenserende rust geroosterd moeten worden door de medewerkers roostervrij te roosteren of tijd-voor-tijd in te plannen. Een voorbeeldrooster kan zijn:
Klik om de afbeelding te vergroten
In dit geval heeft de medewerker na zijn consignatie een roostervrije dag, waarin de extra arbeidstijd direct in tijd-voor-tijd wordt ingepland.
Kortere consignatie-perioden verkleinen tevens de kans dat een medewerker meer dan 13 uur arbeidstijd maakt per 24 uur. Dat betekent dat planners minder snel vervanging moeten regelen (vaak ’s nachts) als de medewerker deze 13 uur overschrijdt.
6 gouden tips
- Tip 1 – Niet te veel nachtelijke consignatie achtereen: Wij adviseren medewerkers om één of maximaal twee nachten achtereen te consigneren. Na deze periode is een andere ploeg aan de beurt. Op deze manier rouleren de ploegen met hun consignatie. Daardoor wordt de balans tussen werk- en hersteltijd zo goed mogelijk gehandhaafd.
- Tip 2 – Prioriteer het werk: Zet je gezonde medewerkers vooral in op essentieel werk dat niet kan wachten. Zeker bij medewerkers die ’s nachts zijn geconsigneerd, adviseren wij om verplaatsbaar werk niet toe te wijzen aan deze medewerkers. Zorg er voor dat zij overdag uitrusten, zodat zij tijdens hun consignatie zo fit en uitgerust mogelijk zijn.
- Tip 3 – Tijdelijk avonddiensten: Als de verwachting is dat tijdens de nachtelijke consignatie de medewerkers oproepen krijgen, dan is het verstandig om een andere ploeg (tijdelijk) avonddiensten te laten draaien. Dit zodat de geconsigneerde medewerkers zo fit en uitgerust mogelijk ’s nachts kunnen werken omdat de oproepen ’s avonds door collega’s worden opgepakt.
- Tip 4 – Inzet personeel van andere afdelingen: Bekijk of je personeel van andere afdelingen (ook kantoor, staf etc.) kan inzetten tijdens de consignatie. De frequentie van de consignatie neemt op deze wijze af voor de vaste ploeg. De vaste groep is dan meer beschikbaar voor het primaire werk, en fitter om in de nacht te kunnen werken.
- Tip 5 – Overdracht: Zorg voor een goede overdracht aan het eind van de nacht, zodat de geconsigneerde medewerkers overdag niet gestoord worden en daarmee goed kunnen uitrusten.
- Tip 6 – Weekendconsignatie: Als je medewerkers een heel weekend geconsigneerd zijn, kan dat – zeker met veel nachtelijke oproepen – zwaar zijn. Wij adviseren om de weekendconsignatie op te knippen in consignatie van 12 uren, waarna je collega de consignatie overneemt.
Meer weten?
Meer weten over onderwerp? Of wilt u op weg geholpen worden met uw roosters? Neem gerust contact met ons op.
Mogelijk ook interessant voor u:
4 tips voor gezondere ploegendienst medewerkers
Ploegendiensten brengen niet alleen fysieke, maar ook mentale en sociale gevolgen met zich mee. Lees hier 4 tips voor vitale ploegendienst medewerkers.
‘Must knows’ van de Arbeidstijdenwet (ATW)
Iedere werkgever is verantwoordelijk voor een zorgvuldige urenregistratie van zijn werknemers (zoals begin- en eindtijden diensten, pauzes en oproepen). Deze registratie is één van de belangrijkste eisen van de Arbeidstijdenwet, want het daadwerkelijk gelopen rooster moet voldoen aan alle wettelijke regelgeving. In de praktijk is het vaak een uitdaging om te voldoen aan de ATW, met name bij onregelmatige diensten.
