Test jouw kennis van burn-out preventie
Iedere werkgever is verantwoordelijk voor een zorgvuldige registratie van arbeids- en rusttijden van het personeel. Deze registratie is één van de belangrijkste eisen van de Arbeidstijdenwet, want het daadwerkelijk gelopen rooster moet voldoen aan alle wettelijke regelgeving. In de praktijk is het vaak een uitdaging om te voldoen aan de ATW, met name bij organisaties met onregelmatige diensten.
Overzicht regels Arbeidstijdenwet
De Arbeidstijdenwet geldt voor (bijna) iedere werkende Nederlander. Voor sommige werknemers of beroepen is de ATW niet (of alleen gedeeltelijk) van toepassing. Bijvoorbeeld voor beroepssporters, vrijwilligers en medisch specialisten worden er uitzonderingen gemaakt. In dit artikel lichten wij de regelgeving van de Arbeidstijdenwet toe voor werknemers van 18 jaar en ouder:
Minimale rusttijden
Voor iedere periode van 24 uur is er een dagelijkse minimum rusttijd vereist van 11 uur aaneengesloten rust. Het is toegestaan deze rustperiode 1x per periode van 7 x 24 uur in te korten tot minimaal 8 uur. Dit kan alleen als de aard van de arbeid of de bedrijfsomstandigheden de inkorting van de rust noodzakelijk maakt.
Zorg voor minimaal 36 uur wekelijkse onafgebroken rust in iedere periode van 7×24 uur. Indien er niet wordt voldaan aan deze 36 uur rust, dan moet er in de periode van 14×24 uur sprake zijn van minimaal 72 uur aaneengesloten rust. Opsplitsen van deze rustperiode van 72 uur in perioden van minimaal 32 uur is mogelijk.
Bij nachtdiensten gelden aanvullende regels voor rusttijden:
- minimaal 14 uur onafgebroken rusttijd na nachtdiensten die eindigen na 02.00 uur;
- deze rust mag net zoals bij de ‘dagelijkse minimale rust’ in iedere periode van 7 x 24 uur, niet meer dan 1x worden ingekort tot minimaal 8 uur;
- minimaal 46 uur onafgebroken rust na een reeks van 3 of meer nachtdiensten.
Maximum arbeidstijden
Er gelden maximum arbeidstijden per dienst, per week en per periode van 16 weken, namelijk:
- een dienst mag niet meer dan 12 gewerkte uren bevatten;
- per week is de maximale werktijd 60 uur;
- per 16 aaneengesloten weken mag er niet meer dan gemiddeld 48 uur arbeid worden verricht.
Wees u er van bewust dat pauzes niet meetellen als arbeidstijd. Bijvoorbeeld een dienst kan wel 13 uur duren, maar dan moet er sprake zijn van minimaal 1 uur pauze. In praktijk zijn dat 12 gewerkte uren.
Pauzes volgens de arbeidstijdenwet
Ook hier is het begrip ‘pauze’ van belang voor een correcte toepassing van de Arbeidstijdenwet. Volgens de ATW moet een pauze minimaal 15 minuten duren. Daarnaast moet de pauze de dienst onderbreken. Als de werknemer de dienst start of eindigt met een pauze, dan is deze tijd volgens de wet arbeidstijd.
De normen voor de pauzes zijn als volgt:
- bij een dienst met meer dan 5,5 uur arbeidstijd: zorg dan voor minimaal 30 minuten pauze. Deze pauze mag worden gesplitst in 2 x 15 minuten.
- bij een dienst met meer dan 10 uur arbeidstijd: zorg dan voor 45 minuten pauze. Eventueel op te splitsen in 3 x 15 minuten. Bij collectieve regeling mag de pauze worden ingekort tot 15 minuten.
Maximum arbeidstijden bij nachtdiensten
Een nachtdienst is een dienst waarin meer dan 1 uur wordt gewerkt tussen 00:00 en 06:00 uur. Bijvoorbeeld als een dienst begint om 04:30, dan telt deze als een nachtdienst.
De maximale arbeidstijden bij nachtdiensten zijn als volgt:
- maximaal 10 uur arbeid in een nachtdienst. Onder bepaalde voorwaarden mag deze worden verlengd tot 12 uur arbeid per nachtdienst.
- niet meer dan gemiddeld 40 uur arbeid per periode van 16 weken wanneer sprake is van 16 of meer nachtdiensten in dezelfde periode (gemiddeld 1 nachtdienst of meer per week).
Is er sprake van nachtarbeid, houd dan ook rekening met het volgende:
- niet meer dan 7 achtereenvolgende diensten in een reeks met één of meer nachtdiensten. Uitbreiding naar een reeks met maximaal 8 diensten is mogelijk als u hier afspraken over maakt via een collectieve regeling.
- per periode van 16 weken zijn niet meer dan 36 nachtdiensten (die eindigen na 02.00 uur) toegestaan. Het is mogelijk hiervan af te wijken per collectieve regeling. Meer informatie in de gratis samenvatting ATW.
Zondagarbeid
In eerste instantie stelt de Arbeidstijdenwet dat er op zondag niet mag worden gewerkt. Maar veel organisaties ontkomen er niet aan om het personeel op zondag te laten werken. Denk bijvoorbeeld aan werknemers in de zorg, bij de detailhandel en de politie. Er zijn twee uitzonderingsregels voor het arbeidsverbod op zondag. Er mag geen arbeid op zondag worden verricht, tenzij:
- het tegendeel is bedongen en uit de aard van de arbeid voortvloeit;
- de bedrijfsomstandigheden dit noodzakelijk maken en het medezeggenschapsorgaan daarmee instemt, en de betrokken werknemer daar voor dat geval mee instemt.
In geval van arbeid op zondag moet er sprake zijn van tenminste 13 vrije zondagen per 52 weken. Bij collectieve regeling kan hiervan worden afgeweken, zodat het mogelijk wordt om 40 zondagen of meer per jaar te werken. In dat geval heeft de medewerker een individueel instemmingsrecht, ook als de zondagarbeid voortvloeit uit de aard van de arbeid of uit de bedrijfsomstandigheden.
Consignatie
Consignatie wordt vaak toegepast bij storingsdiensten (monteurs). De werknemer moet dan bereikbaar zijn voor eventuele oproepen om zo spoedig mogelijk werkzaamheden te verrichten. Consignatie mag alleen worden toegepast als er duidelijk sprake is van onvoorziene omstandigheden. Er gelden speciale regels voor consignatie, omdat dit soort werkzaamheden extra belastend zijn voor de werknemer. Deze normen vindt u terug in de gratis samenvatting ATW.
Een overtreding wordt snel gemaakt
Dat overtredingen soms snel worden gemaakt wordt goed geïllustreerd met het volgende voorbeeld. Servicemonteurs van organisaties zijn het visitekaartje naar de buitenwereld. Ze zijn veel onderweg om storingen op te lossen en onderhoud te plegen bij klanten. Eenmaal daar aangekomen werken ze vaak net zolang door totdat er een oplossing is, wat zeer wordt gewaardeerd door de werkgever en de klant. Echter, de klantgerichte werkwijze van de monteurs in combinatie met veel reistijd, zorgt er vaak voor dat monteurs in een werkweek van vijf dagen bijna 50 uur aan arbeidstijd maken. Komt er die week ook nog wachtdienst (consignatie) bij – waarbij de gehele oproep arbeidstijd is – dan is de kans groot dat de normen van de Arbeidstijdenwet worden overschreden. Het is dus zeer belangrijk om hier op te letten.
Voldoen uw roosters aan de Arbeidstijdenwet?
Weet u of de roosters van uw medewerkers voldoen aan de Arbeidstijdenwet (ATW) ? Mocht u controle krijgen van de Inspectie SZW, bent u dan als werkgever compliant aan de wettelijke eisen rond arbeidstijden? Wilt u nieuwe roosters maken die in alle opzichten voldoen aan de Arbeidstijdenwet? Bij Déhora kunt u zowel eenmalig als periodiek uw roosters laten controleren op naleving van de ATW. Bekijk deze pagina voor meer informatie: ATW controle.
Déhora; al 35 jaar dé WFM specialist
Déhora is als markleider al ruim 35 jaar gespecialiseerd op het gebied van workforce planning en management (WFM). Dus heeft u een vraag? Twijfelt u of uw roosters voldoen aan de Arbeidstijdenwet? Of wilt u meer kennis van de regelgeving? Dan kunt u allereerst een vrijblijvend adviesgesprek inplannen met een van onze specialisten. Bel ons via het telefoonnummer: 020-2135095.
Workshop arbeidstijdenwet volgen via onze Academy?
Lees hier meer informatie over onze workshop Arbeidstijdenwet. Geschikt voor: teamleiders, planners, HR-medewerkers en OR-leden.
Disclaimer:
Alle informatie is geschreven en samengesteld met een zo groot mogelijke zorgvuldigheid. Déhora kan niet aansprakelijk worden gesteld voor enige schade, in welke vorm dan ook, die voortvloeit uit het gebruik van de informatie, het onvermogen tot gebruik of de resultaten van het gebruik van informatie op deze site.
Mogelijk ook interessant voor u?
Arbeidstijdenwet: hoeveel aanwezigheidsdiensten mag ik draaien?
Aanwezigheidsdiensten (AWD): hoeveel uur mag er gewerkt worden en hoeveel rusturen zijn er vastgesteld? Déhora licht dit toe.
