Wat is een aanwezigheidsdienst?
Definitie in het Arbeidstijdenbesluit (ATB):
Een aanwezigheidsdienst is een aaneengesloten periode van ten hoogste 24 uren waarin de werknemer, zo nodig naast het verrichten van de bedongen arbeid, verplicht is op de arbeidsplaats aanwezig te zijn om op oproep zo spoedig mogelijk de bedongen arbeid te verrichten
zie: wetten.overheid.nl
Wat betekent dit concreet?
De regeling rond aanwezigheidsdiensten is opgenomen in het Arbeidstijdenbesluit.
Een aanwezigheidsdienst is een dienst van ten hoogste 24 uur waarin een werknemer, soms voorafgaand of aansluitend aan een normale dienst, verplicht is om op de arbeidsplaats aanwezig en beschikbaar te zijn om op oproep zo spoedig mogelijk arbeid te verrichten.
In sommige arbeidssituaties is het noodzakelijk dat de werknemer direct in staat moet zijn om na de oproep aan het werk te gaan. Van de werknemer wordt dan verplichte aanwezigheid verwacht op de arbeidsplaats om op oproep arbeid te verrichten. De duur van een aanwezigheidsdienst mag conform het Arbeidstijdenbesluit (ATB) niet langer zijn dan 24 uur. Daarnaast gelden er nog allerlei andere bijzonder regels in het ATB.
Een aanwezigheidsdienst kan bijvoorbeeld starten om 08.00 uur en dan eindigen om 08.00 uur de volgende dag. Het is mogelijk dat de werknemer dan start met een normale dienst van 08.00 tot 17.00 uur. Vanaf 17.00 uur tot 08.00 uur de volgende dag dient de werknemer aanwezig te zijn om op oproep arbeid te verrichten. Hij of zij kan dan ook gewoon slapen op het werk, daarom wordt het ook vaak een slaapdienst genoemd.
In de praktijk wordt de aanwezigheidsdienst ook wel aangeduid als wachtdienst of nachtaanwezigheidsdienst.
De aanwezigheidsdienst wijkt af van consignatie en van de bereikbaarheidsdienst, zoals opgenomen in de Arbeidstijdenwet. De verplichte aanwezigheid op de arbeidsplaats wordt namelijk gerekend als arbeidstijd.
De aanwezigheidsdienst wordt toegepast in de zorg (verpleeg- en verzorgingshuizen, gehandicaptenzorg, geestelijke gezondheidszorg, ambulancezorg en ziekenhuis), jeugdhulpverlening, schippersinternaten, welzijn en maatschappelijke dienstverlening. Ook bij overheidsinstellingen zoals defensie en de brandweer worden aanwezigheidsdiensten toegepast.
